Afgelopen week liet ons zien dat de macht van de internetbedrijven te groot is

Een heleboel mensen zijn voor minder verwijderd van platformen als Twitter en Facebook, stelde journalist Casey Newton, gespecialiseerd in wat er gebeurt op het snijvlak van internet-/techbedrijven en democratie. Hij riep meteen na de bestorming van het Capitool op dat Trump ‘onplatformd’ moest worden.

Wired kwam ook met een betoog, maar riep de overheid op om in te grijpen. En zo verschenen er vrij snel nog veel meer van dit soort stukken.

Vrijdag blokkeerde Twitter het account van Trump voorgoed. Na de beruchte video waarin hij zijn aanhangers die inmiddels in het Capitool stonden toesprak, werd hij al tijdelijk geblokkeerd, maar mocht hij de volgende dag weer terugkomen na het verwijderen van deze tweet. Deze comeback was echter van zeer korte duur. Daarvoor had Facebook al besloten om Trump in ieder geval de rest van zijn presidentschap te blokkeren.

Het ging echter niet alleen om Trump. Er werden op Twitter veel meer mensen geblokkeerd en onder meer Reddit en Discord verwijderden te plekken waar Trump-aanhangers met elkaar communiceerden. En ook YouTube besloot (eindelijk) steviger in te grijpen.

Volgens sommigen is het veel te laat en is het wel heel toevallig dat dit precies gebeurt nadat de democraten, die voorstander zijn van verdere regulering van de internetbedrijven, de meerderheid in het congres kregen. Er zijn uiteraard ook mensen die vinden dat vrijheid van meningsuiting gelijk staat aan de vrijheid om overal een podium te krijgen en de blokkade censuur noemen.

Los van het feit dat de blokkades in mijn ogen de enige juiste oplossing zijn, legt dit natuurlijk opnieuw het probleem bloot dat de internetbedrijven veel te groot zijn geworden. Het is prima dat een commercieel bedrijf een klant weigert als hij de gebruikersregels overtreedt, maar we hebben het hier over een paar bedrijven die een groot deel van de online communicatie en verspreiding van informatie in handen hebben. Niet het wel of niet of het moment van ingrijpen, zijn het probleem. De positie/macht van deze bedrijven is een probleem. Afgelopen week zou wel eens een kantelpunt kunnen blijken op dit vlak, ondanks het harde ingrijpen van de internetgiganten.

Amazon stopt met het hosten van het Twitter/Facebook-alternatief Parler, dat voor Trump-aanhangers in één klap een stuk interessanter is geworden. Ook is het niet langer mogelijk de Parler-app te downloaden de App Store en Google Play Store.

Vlak voor de congresverkiezingen in Georgia beëindigde Facebook het verbod op politieke advertenties. The Markup bracht, door anoniem mee te kijken met de timeline van een groep vrijwilligers uit Georgia, in kaart wat het effect was. Waar eerst rondom de verkiezingen vooral posts van betrouwbare nieuwsbronnen in hun timeline verschenen, kregen politieke campagnes de overhand en verdween informatie van nieuwsmedia rondom de verkiezingen.

Nu moet ik erbij zeggen dat het onderzoek relatief kleinschalig is, omdat er maar 58 mensen aan meededen. Dit soort onderzoeken zijn in mijn ogen echter hard nodig en zouden veel grootschaliger moeten worden uitgevoerd.

Het Reuters Institute for the Study of Journalism doet aan de start van ieder jaar graag een groot internationaal onderzoek naar wat de top van de media (directeuren, hoofdredacteuren, uitgevers, hoofden digitaal etc.) verwacht voor het komende jaar op digitaal vlak. In totaal werden 234 ‘digital leaders’ uit 43 landen ondervraagd; 3 procent daarvan kwam uit Nederland. Het volledige rapport is zeer de moeite waard om door te lezen, maar Niemanlab schreef een aardige samenvatting voor als je de tijd of interesse niet hebt. Is zelfs dat te lang voor je? Dan pik ik er vijf interessante punten uit:

Het coronavirus heeft de media afgelopen voorjaar hard geraakt, maar de Vlaamse uitgeverijen dit het overgrote deel van de Nederlandse nieuwsmedia in handen hebben, lijken uiteindelijk een prima jaar te hebben gehad. Ze verloren flink wat advertentie-omzet, maar dat werd gecompenseerd door een groei in digitale abonnees. Cijfers van DPG Media zijn nog niet bekend. Mediahuis (Telegraaf, NRC en een reeks regionale titels) verloor tussen de 20 en 30 procent aan advertentie-omzet, maar uiteindelijk werd het jaar afgesloten met veel betere bedrijfsresultaten dan verwacht.

Van de 1,6 miljoen abonnementen van Mediahuis zijn er 291.000 op NRC. Een record, aldus de hoofredactie in het jaarverslag. Meer dan de helft van de abonnementen is overwegend digitaal (dat wil zeggen: digitaal of digitiaal met op zaterdag een papieren krant).

Als je een nieuw digitaal product wil ontwikkelen, dan is het gebruikelijk om te beginnen met een MVP: een minimal valueable product. Dat kun je snel en relatief goedkoop in de markt zetten om het op basis van het gebruik ervan verder te ontwikkelen. Nieuwsbrieven zijn een perfecte manier voor journalistieke producten om dit te doen, omdat het opzetten weinig werk kost. Je hoeft immers geen volledige app of site te bouwen en je kunt vanaf het eerste moment een vaste relatie creëeren met je publiek, omdat mensen zich abonneren.

Er zijn echter nog wel wat beperkingen: zo zijn nieuwsbrieven op dit moment slecht vindbaar op Google, terwijl zoekmachines een belangrijke manier zijn om een nieuw publiek te bereiken. Daarnaast zijn statistieken wat beperkt. Je kunt zien of mensen een nieuwsbrief openen, maar niet hoe lang ze lezen of wat ze lezen in je nieuwsbrief.

E-mail is hot in medialand. Niet voor niets schrijf ik er bijna wekelijks over in deze nieuwsbrief. Alex Lieberman, één van de oprichters van de succesvolle nieuwsbrief Morning Brew (sinds vorig jaar in handen van Business Insider), waarschuwt echter dat uitgevers niet massaal alles moeten inzetten op nieuwsbrieven. Een paar jaar geleden doken ze massaal op de productie van video voor social media en dat was een fout die veel media flink wat heeft gekost.

Het afgelopen jaar zijn verschillende Amerikaanse media hun nieuwsbriefauteurs plots ‘hosts’ of ‘anchors’ gaan noemen. Ergens niet zo gek, want ze praten je bij over het nieuws, zoals ze ook op radio en tv doen. Aan de andere kant is het een term die we simpelweg niet gebruiken voor geschreven media en waar ik persoonlijk een beetje jeuk van krijg.